文言文中應用文文體特征分析
時間:2022-09-30 09:01:27
導語:文言文中應用文文體特征分析(xi)一文來源于網友上傳,不代(dai)表本站觀點(dian),若(ruo)需要原創文章可咨詢客服老師,歡迎(ying)參考。
內容摘要:文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)是(shi)一個(ge)話語(yu)系(xi)統,有(you)其特有(you)的(de)言說方(fang)式。文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)為文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)本(ben)解讀(du)提供了(le)方(fang)向(xiang),打(da)開了(le)視(shi)野,分(fen)析(xi)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)的(de)顯(xian)著(zhu)特征,從中(zhong)探(tan)尋該類(lei)(lei)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)的(de)教(jiao)學方(fang)式,實現(xian)對(dui)經典文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)本(ben)的(de)深入解讀(du)。本(ben)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)從文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)角度(du)出發(fa),以(yi)部編(bian)版初中(zhong)語(yu)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)古(gu)代應用文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)為例,針對(dui)書、銘(ming)、序、表四大(da)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti),分(fen)析(xi)各類(lei)(lei)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)特征,尋找文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)與文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)本(ben)的(de)內在聯系(xi),基(ji)于文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)尋找文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)本(ben)解讀(du)要(yao)點(dian),力求從文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)層面探(tan)尋文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)本(ben)解讀(du)新路徑(jing),啟發(fa)教(jiao)學新思想(xiang)。
關鍵詞:文言文;文體解讀(du);應用文
文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)言(yan)(yan)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)是(shi)中(zhong)(zhong)國經典文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)化的(de)(de)(de)特有表現形式(shi),它(ta)融合了(le)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)章(zhang)、文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)化與文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)學(xue)(xue)多(duo)重思(si)想內涵(han)。2016年實行(xing)部(bu)編版初中(zhong)(zhong)語(yu)(yu)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)教(jiao)(jiao)(jiao)材中(zhong)(zhong)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)言(yan)(yan)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)篇目共計36篇,部(bu)編本文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)言(yan)(yan)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)數量大(da)(da)幅度上升,體(ti)現了(le)語(yu)(yu)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)教(jiao)(jiao)(jiao)育界對中(zhong)(zhong)國傳(chuan)統文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)化的(de)(de)(de)重視,教(jiao)(jiao)(jiao)師文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)言(yan)(yan)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)教(jiao)(jiao)(jiao)學(xue)(xue)任務的(de)(de)(de)增加,也意味(wei)著教(jiao)(jiao)(jiao)育界對語(yu)(yu)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)教(jiao)(jiao)(jiao)師教(jiao)(jiao)(jiao)學(xue)(xue)提(ti)出(chu)了(le)新要(yao)求。文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)本解(jie)(jie)讀(du)是(shi)語(yu)(yu)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)教(jiao)(jiao)(jiao)師實施教(jiao)(jiao)(jiao)學(xue)(xue)活動的(de)(de)(de)前(qian)提(ti),教(jiao)(jiao)(jiao)師詮釋文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)本的(de)(de)(de)深(shen)度和(he)廣度關系到課堂教(jiao)(jiao)(jiao)學(xue)(xue)成(cheng)效,影(ying)響學(xue)(xue)生閱讀(du)能力(li)的(de)(de)(de)培養。文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)是(shi)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)言(yan)(yan)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)應(ying)用(yong)類文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)本解(jie)(jie)讀(du)和(he)教(jiao)(jiao)(jiao)學(xue)(xue)的(de)(de)(de)一大(da)(da)途徑,是(shi)教(jiao)(jiao)(jiao)學(xue)(xue)中(zhong)(zhong)不能忽視的(de)(de)(de)對象,但部(bu)分中(zhong)(zhong)學(xue)(xue)教(jiao)(jiao)(jiao)不重視文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)教(jiao)(jiao)(jiao)學(xue)(xue),弱化文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)在教(jiao)(jiao)(jiao)學(xue)(xue)中(zhong)(zhong)的(de)(de)(de)作用(yong)。許(xu)多(duo)中(zhong)(zhong)學(xue)(xue)教(jiao)(jiao)(jiao)師文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)本解(jie)(jie)讀(du)意識淡薄,忽視文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)言(yan)(yan)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)知(zhi)識,缺(que)少對文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)言(yan)(yan)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)不同文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)的(de)(de)(de)思(si)考,這是(shi)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)言(yan)(yan)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)教(jiao)(jiao)(jiao)學(xue)(xue)的(de)(de)(de)一大(da)(da)缺(que)失(shi),所以本文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)以文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)為(wei)核心(xin),以初中(zhong)(zhong)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)言(yan)(yan)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)應(ying)用(yong)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)為(wei)例,力(li)求探(tan)尋文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)解(jie)(jie)讀(du)的(de)(de)(de)突破口。
一.文體解讀的價值和意義
(一)填補解讀空白(bai)
文(wen)體(ti)是古(gu)文(wen)的(de)一部分,教(jiao)師在(zai)教(jiao)學時不應忽視文(wen)體(ti)分析,不同(tong)(tong)文(wen)體(ti)其創作風格有(you)所不同(tong)(tong),需要教(jiao)師帶領學生學會區(qu)分不同(tong)(tong)文(wen)體(ti)的(de)特征風格,才能彌補學生在(zai)文(wen)本解(jie)讀(du)上的(de)缺漏,以點(dian)到面(mian),鍛煉學生的(de)語文(wen)理解(jie)能力(li)。
(二)避免套(tao)作(zuo)式文言教學
文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)言(yan)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)教(jiao)學(xue)(xue)需要去陌生(sheng)化,教(jiao)師(shi)要幫助學(xue)(xue)生(sheng)打(da)破閱讀隔(ge)膜,如(ru)果僅(jin)僅(jin)把(ba)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)言(yan)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)當作(zuo)是有異于中國(guo)本(ben)土文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)化的(de)(de)(de)外文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)來(lai)教(jiao),就缺少對(dui)中國(guo)傳統文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)化的(de)(de)(de)思考。[1]每一篇文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)言(yan)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)教(jiao)學(xue)(xue)都大同(tong)小異,部分(fen)教(jiao)師(shi)甚至過分(fen)依賴線上已有的(de)(de)(de)教(jiao)學(xue)(xue)資源,嫁接(jie)他人成(cheng)果,缺少對(dui)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)本(ben)的(de)(de)(de)咀嚼。解讀文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)章時,思維呆板,形(xing)(xing)式(shi)(shi)化嚴(yan)重(zhong),例如(ru):朗讀劃分(fen)節(jie)奏、翻譯文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)章內容、體悟思想情(qing)感等,套作(zuo)式(shi)(shi)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)言(yan)教(jiao)學(xue)(xue)讓經典(dian)的(de)(de)(de)價值大打(da)折扣,教(jiao)學(xue)(xue)內容浮于表面,教(jiao)學(xue)(xue)形(xing)(xing)式(shi)(shi)雷同(tong),忽(hu)視(shi)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)言(yan)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體特(te)(te)性(xing)。教(jiao)師(shi)教(jiao)學(xue)(xue)把(ba)握文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體特(te)(te)性(xing)才能引(yin)導學(xue)(xue)生(sheng)進行文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)本(ben)歸類,掌握不同(tong)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)本(ben)的(de)(de)(de)解讀技(ji)巧,避免套作(zuo)式(shi)(shi)教(jiao)學(xue)(xue),彰顯不同(tong)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)本(ben)特(te)(te)點。
(三)傳承文(wen)化經典
《語文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)課程標準》要(yao)求初中學(xue)生(sheng)閱讀文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)言文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)要(yao)注重提高(gao)自己的(de)欣(xin)賞品味和審美情趣。[2]入選教(jiao)材的(de)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)言文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)是古代流傳下來的(de)經典之(zhi)作(zuo),蘊藏深厚的(de)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)化底蘊,有助(zhu)于提升學(xue)生(sheng)的(de)審美能力(li),語文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)教(jiao)師(shi)要(yao)善于借(jie)助(zhu)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)本中的(de)已有內容(rong),以此為基(ji)點(dian)進行(xing)發散,拓(tuo)寬(kuan)學(xue)生(sheng)的(de)視野,提高(gao)學(xue)生(sheng)的(de)語文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)綜合素質。文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體與(yu)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)言文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)內容(rong)密(mi)不(bu)可分(fen),教(jiao)師(shi)在教(jiao)學(xue)時(shi)注意(yi)聯系兩者關系,讓學(xue)生(sheng)在掌握知(zhi)識的(de)基(ji)礎上(shang)傳承中國優(you)秀(xiu)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)化。
二.部編版初中語文教材應用
文文體分類文體分類有助于對文本作歸類分析,曹丕《典論·論文》提出四科八體:“奏議宜雅,書論議理,銘誄尚實,詩賦欲立,”文體不同,風格不同。劉勰《文心雕龍》提出“因情立體,即體成勢。”以情思的不同來劃分文體,把文體分為三十三類。童慶炳教授在《文學與文體》提出,文體與創作主體的思維特征、精神追求和他所處的時代背景有關,作者在創作文章時會根據內容、對象和環境的不同,選擇不同的創作形式,從而使得文章的體裁和樣式呈現多樣態。[3]從童慶炳教授所言意在體現文體與文學關系緊密,文體會影響創作內容,所以對文言文文體進行分析至關重要。褚斌杰教授在《中國古代文體概論》中指出文體,是指文學體裁或樣式,褚斌杰教授是把文體看成是一種文學體裁。[4]從學者專家對文體分析的情況來看,他們有一個共同的特征,即是慎重考慮文本作者的審美取向與情感追求,文體與作者,文體與時代的關系。文體教學不止是對文體概念的認識,更是對文本語言、風格、內涵的充分理解與把握。文體不同,標志著寫作對象、寫作方式和寫作內容的不同。以部編版初中語文教材文言文應用文文體為研究對象,結合學者對文體的研究,可以將教材中的應用文文體分為:書、銘、序、表四類。部編版初中語文教材中文言文中的應用文共五篇(pian)(pian)。其中書類文本兩(liang)篇(pian)(pian),包括七(qi)年級(ji)(ji)上冊(ce)的(de)《誡子(zi)書》和八年級(ji)(ji)上冊(ce)的(de)《與(yu)朱元思(si)書》。銘、序、表類選文各一篇(pian)(pian),分(fen)別為(wei)七(qi)年級(ji)(ji)下冊(ce)的(de)《陋室銘》,九(jiu)年級(ji)(ji)下冊(ce)的(de)《送東陽馬生序》,九(jiu)年級(ji)(ji)下冊(ce)的(de)《出師表》。
三.以體觀文
(一)書
1.書類文體特點(dian)(dian)(dian)《說文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)解(jie)字(zi)》中(zhong)(zhong):“信(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)(xin),誠(cheng)也(ye)。”本義為(wei)誠(cheng)信(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)、忠誠(cheng)。后(hou)(hou)逐漸(jian)引(yin)申出(chu)信(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)息、書(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)信(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)意,具有(you)(you)(you)傳遞(di)和(he)(he)交(jiao)流的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)作(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)用(yong),這是(shi)(shi)(shi)(shi)書(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)信(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)第(di)(di)一(yi)(yi)個(ge)(ge)作(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)用(yong)。第(di)(di)二,書(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)信(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)還起到宣揚思(si)(si)(si)(si)想(xiang)主(zhu)張的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)作(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)用(yong),文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)人學(xue)者(zhe)(zhe)(zhe)可借書(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)信(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)這種文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)學(xue)樣式(shi)來(lai)表(biao)達(da)(da)自(zi)己的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)學(xue)思(si)(si)(si)(si)想(xiang)或學(xue)術觀(guan)(guan)點(dian)(dian)(dian),如(ru)(ru)曹丕《與(yu)吳質書(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)》,韓愈《答李(li)翊書(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)》,柳宗元《答韋中(zhong)(zhong)立論師(shi)道書(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)》等(deng)。個(ge)(ge)體(ti)(ti)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)思(si)(si)(si)(si)想(xiang)經驗在(zai)書(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)信(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)中(zhong)(zhong)集萃,而后(hou)(hou)經過不(bu)(bu)(bu)斷的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)傳閱(yue),成為(wei)實(shi)現(xian)(xian)個(ge)(ge)體(ti)(ti)主(zhu)張的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)吶喊。第(di)(di)三,抒(shu)發感(gan)情(qing),書(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)信(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)具有(you)(you)(you)表(biao)情(qing)達(da)(da)意的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)功用(yong),體(ti)(ti)現(xian)(xian)了其(qi)敘(xu)事與(yu)抒(shu)情(qing)相結(jie)合的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)特點(dian)(dian)(dian)。[5]2.書(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)類文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)(ti)解(jie)讀關(guan)鍵(1)分析(xi)觀(guan)(guan)點(dian)(dian)(dian)態(tai)(tai)度(du)書(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)信(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)具有(you)(you)(you)彰(zhang)顯(xian)個(ge)(ge)人思(si)(si)(si)(si)想(xiang)主(zhu)張的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)作(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)用(yong),《誡(jie)子(zi)書(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)》是(shi)(shi)(shi)(shi)諸葛(ge)亮對(dui)(dui)(dui)治學(xue)修(xiu)(xiu)身(shen)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)思(si)(si)(si)(si)考,彰(zhang)顯(xian)了一(yi)(yi)位智者(zhe)(zhe)(zhe)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)思(si)(si)(si)(si)想(xiang)主(zhu)張,諸葛(ge)亮觀(guan)(guan)點(dian)(dian)(dian)態(tai)(tai)度(du)明(ming)(ming)(ming)確,其(qi)思(si)(si)(si)(si)想(xiang)核(he)心(xin)是(shi)(shi)(shi)(shi)治學(xue)修(xiu)(xiu)身(shen)需寧靜致遠,全文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)以(yi)此為(wei)核(he)心(xin)展(zhan)開(kai)論述。《與(yu)朱元思(si)(si)(si)(si)書(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)》是(shi)(shi)(shi)(shi)吳均寫(xie)(xie)(xie)(xie)于(yu)友人的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)書(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)信(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)(xin),雖(sui)前面大(da)量語(yu)(yu)言是(shi)(shi)(shi)(shi)對(dui)(dui)(dui)富(fu)春江(jiang)美麗(li)景(jing)(jing)(jing)致的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)描(miao)繪,但(dan)其(qi)最終的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)目的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)是(shi)(shi)(shi)(shi)為(wei)勸(quan)勉友人,“鳶飛戾天者(zhe)(zhe)(zhe),望峰息心(xin);經論事物(wu)者(zhe)(zhe)(zhe),窺谷忘反。”觀(guan)(guan)點(dian)(dian)(dian)態(tai)(tai)度(du)鮮(xian)明(ming)(ming)(ming),所以(yi)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)章(zhang)解(jie)讀的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)重(zhong)點(dian)(dian)(dian)不(bu)(bu)(bu)應是(shi)(shi)(shi)(shi)景(jing)(jing)(jing)物(wu)描(miao)寫(xie)(xie)(xie)(xie),而是(shi)(shi)(shi)(shi)作(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)者(zhe)(zhe)(zhe)為(wei)何要(yao)借景(jing)(jing)(jing)物(wu)描(miao)寫(xie)(xie)(xie)(xie)來(lai)彰(zhang)顯(xian)個(ge)(ge)人觀(guan)(guan)點(dian)(dian)(dian)態(tai)(tai)度(du)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)方法(fa)。在(zai)閱(yue)讀書(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)信(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)類文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)言文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)時(shi),需重(zhong)點(dian)(dian)(dian)關(guan)注(zhu)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)中(zhong)(zhong)出(chu)現(xian)(xian)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)理論觀(guan)(guan)念,它體(ti)(ti)現(xian)(xian)了作(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)者(zhe)(zhe)(zhe)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)態(tai)(tai)度(du),有(you)(you)(you)利于(yu)學(xue)生(sheng)抓住文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)本思(si)(si)(si)(si)想(xiang)核(he)心(xin)。(2)區分寫(xie)(xie)(xie)(xie)作(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)對(dui)(dui)(dui)象(xiang)(xiang)《誡(jie)子(zi)書(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)》是(shi)(shi)(shi)(shi)一(yi)(yi)封(feng)家書(shu)(shu)(shu)(shu)(shu),是(shi)(shi)(shi)(shi)古代(dai)書(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)信(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)一(yi)(yi)種,這封(feng)書(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)信(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)不(bu)(bu)(bu)是(shi)(shi)(shi)(shi)寫(xie)(xie)(xie)(xie)給妻子(zi)愛人,所以(yi)并(bing)非情(qing)意綿綿,其(qi)寫(xie)(xie)(xie)(xie)作(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)對(dui)(dui)(dui)象(xiang)(xiang)為(wei)諸葛(ge)亮的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)兒子(zi),這就意味(wei)著文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)章(zhang)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)語(yu)(yu)言風(feng)格和(he)(he)情(qing)感(gan)會有(you)(you)(you)很(hen)(hen)大(da)不(bu)(bu)(bu)同(tong)(tong)。封(feng)建(jian)社會奉行三綱五常,父為(wei)子(zi)綱領(ling),父權僅次于(yu)君權,《誡(jie)子(zi)書(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)》是(shi)(shi)(shi)(shi)一(yi)(yi)位父親對(dui)(dui)(dui)兒子(zi)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)諄(zhun)諄(zhun)教(jiao)誨,具有(you)(you)(you)教(jiao)育(yu)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)功能(neng)(neng),文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)章(zhang)行文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)嚴謹,多出(chu)采用(yong)對(dui)(dui)(dui)比論證的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)形式(shi),使語(yu)(yu)言更為(wei)嚴謹,諸葛(ge)亮直(zhi)接果斷的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)表(biao)明(ming)(ming)(ming)自(zi)己的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)觀(guan)(guan)點(dian)(dian)(dian)態(tai)(tai)度(du),為(wei)兒子(zi)指明(ming)(ming)(ming)前進的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)道路。雖(sui)態(tai)(tai)度(du)嚴肅,但(dan)也(ye)正(zheng)因為(wei)言之切(qie)(qie),才(cai)能(neng)(neng)體(ti)(ti)現(xian)(xian)出(chu)一(yi)(yi)位嚴父的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)愛之深,情(qing)感(gan)內斂而深刻,達(da)(da)到極盡陳情(qing)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)效果。書(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)信(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)寫(xie)(xie)(xie)(xie)作(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)對(dui)(dui)(dui)象(xiang)(xiang)不(bu)(bu)(bu)同(tong)(tong),其(qi)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)章(zhang)特點(dian)(dian)(dian)也(ye)就所有(you)(you)(you)變化(hua),對(dui)(dui)(dui)比《誡(jie)子(zi)書(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)》就會發現(xian)(xian)《與(yu)朱元思(si)(si)(si)(si)書(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)》文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)章(zhang)語(yu)(yu)言更加輕快,少了幾(ji)分嚴肅,多了幾(ji)分明(ming)(ming)(ming)麗(li)清新,以(yi)駢(pian)雜交(jiao)織的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)形式(shi)描(miao)繪富(fu)春江(jiang)景(jing)(jing)(jing)致,行文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)不(bu)(bu)(bu)講求嚴格對(dui)(dui)(dui)仗。文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)章(zhang)目的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)雖(sui)為(wei)勸(quan)誡(jie)友人,但(dan)卻是(shi)(shi)(shi)(shi)引(yin)友人入美景(jing)(jing)(jing),如(ru)(ru)耳邊絮語(yu)(yu),不(bu)(bu)(bu)似說教(jiao)。文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)章(zhang)結(jie)尾(wei)表(biao)明(ming)(ming)(ming)規勸(quan)之意,言辭懇切(qie)(qie),達(da)(da)到情(qing)景(jing)(jing)(jing)交(jiao)融的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)境界。無論是(shi)(shi)(shi)(shi)古代(dai)書(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)信(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)還是(shi)(shi)(shi)(shi)現(xian)(xian)代(dai)書(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)信(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)(xin),明(ming)(ming)(ming)確寫(xie)(xie)(xie)(xie)作(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)對(dui)(dui)(dui)象(xiang)(xiang)都是(shi)(shi)(shi)(shi)至關(guan)重(zhong)要(yao)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)一(yi)(yi)點(dian)(dian)(dian),閱(yue)讀時(shi),明(ming)(ming)(ming)確寫(xie)(xie)(xie)(xie)作(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)對(dui)(dui)(dui)象(xiang)(xiang)才(cai)能(neng)(neng)更好地區分不(bu)(bu)(bu)同(tong)(tong)書(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)信(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)行文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)風(feng)格,和(he)(he)情(qing)感(gan)表(biao)達(da)(da)方式(shi),體(ti)(ti)現(xian)(xian)不(bu)(bu)(bu)同(tong)(tong)書(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)信(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)寫(xie)(xie)(xie)(xie)作(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)要(yao)旨,避免(mian)“一(yi)(yi)體(ti)(ti)化(hua)教(jiao)學(xue)”。從現(xian)(xian)代(dai)書(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)信(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)寫(xie)(xie)(xie)(xie)作(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)角度(du)來(lai)看(kan),教(jiao)師(shi)要(yao)帶領(ling)學(xue)生(sheng)認(ren)識到書(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)信(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)(xin)類寫(xie)(xie)(xie)(xie)作(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)要(yao)注(zhu)意寫(xie)(xie)(xie)(xie)作(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)對(dui)(dui)(dui)象(xiang)(xiang),不(bu)(bu)(bu)同(tong)(tong)寫(xie)(xie)(xie)(xie)作(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)對(dui)(dui)(dui)象(xiang)(xiang),其(qi)稱(cheng)呼(hu)和(he)(he)正(zheng)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)遣詞造(zao)句,結(jie)尾(wei)方式(shi)上會有(you)(you)(you)很(hen)(hen)大(da)不(bu)(bu)(bu)同(tong)(tong),教(jiao)師(shi)自(zi)身(shen)要(yao)有(you)(you)(you)區分意識,才(cai)能(neng)(neng)讓(rang)學(xue)生(sheng)在(zai)閱(yue)讀和(he)(he)寫(xie)(xie)(xie)(xie)作(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)時(shi)理清要(yao)點(dian)(dian)(dian),掌握(wo)技(ji)巧。
(二)銘
1.銘(ming)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)(ti)(ti)(ti)(ti)(ti)特(te)點(dian)銘(ming)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)是(shi)政治(zhi)(zhi)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)化的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)衍生(sheng)(sheng)物(wu)(wu),在(zai)(zai)禮樂制度盛行(xing)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)時(shi)代,宗教(jiao)(jiao)祭(ji)祀(si)、扶義征伐(fa)、冊封獎賞等場合(he)(he)需陳列名(ming)貴器(qi)物(wu)(wu),莊重(zhong)肅(su)穆(mu),以示(shi)權威,在(zai)(zai)器(qi)物(wu)(wu)上刻(ke)上文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)字,也是(shi)為(wei)記載(zai)事(shi)跡(ji),歌詠功(gong)(gong)(gong)德(de),如東(dong)漢劉(liu)熙《釋(shi)名(ming)》中(zhong)云(yun):“銘(ming),名(ming)也,述(shu)其(qi)功(gong)(gong)(gong)美,使(shi)可稱名(ming)也。”劉(liu)勰提出(chu)(chu):“銘(ming)誄箴祝,則禮總其(qi)端。”銘(ming)最早是(shi)指(zhi)在(zai)(zai)金石器(qi)物(wu)(wu)上鐫(juan)刻(ke)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)字,古有(you)銅(tong)器(qi)銘(ming)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen),碑銘(ming)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)之說(shuo),而(er)后(hou)鑄刻(ke)范圍(wei)越(yue)來(lai)越(yue)廣,有(you)刻(ke)在(zai)(zai)名(ming)山大(da)川的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de),也有(you)刻(ke)在(zai)(zai)居(ju)室器(qi)物(wu)(wu)上的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de),為(wei)鐫(juan)刻(ke)之意(yi)(yi),經過發(fa)展,銘(ming)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)功(gong)(gong)(gong)用(yong)(yong)(yong)和意(yi)(yi)義也開始發(fa)生(sheng)(sheng)變(bian)化,如具有(you)警示(shi)作(zuo)(zuo)用(yong)(yong)(yong)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)座右銘(ming),后(hou)“銘(ming)”逐漸(jian)演變(bian)為(wei)一(yi)種應用(yong)(yong)(yong)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)(ti)(ti)(ti)(ti)(ti),用(yong)(yong)(yong)以歌頌和自(zi)(zi)勉。2.銘(ming)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)(ti)(ti)(ti)(ti)(ti)解讀(du)關鍵部編(bian)(bian)版(ban)初(chu)中(zhong)語(yu)(yu)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)七年級下(xia)冊第16課(ke)短(duan)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)兩篇(pian)(pian)(pian)中(zhong),一(yi)篇(pian)(pian)(pian)為(wei)《陋(lou)(lou)室銘(ming)》,另一(yi)篇(pian)(pian)(pian)為(wei)《愛蓮說(shuo)》,課(ke)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)提示(shi)預習部分要求學(xue)(xue)(xue)生(sheng)(sheng)分別找出(chu)(chu)幾篇(pian)(pian)(pian)屬于“銘(ming)”和“說(shuo)”的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)幾篇(pian)(pian)(pian)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)言(yan)(yan)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen),編(bian)(bian)者(zhe)設計意(yi)(yi)圖(tu)在(zai)(zai)于引領學(xue)(xue)(xue)生(sheng)(sheng)在(zai)(zai)尋找文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)言(yan)(yan)作(zuo)(zuo)品時(shi),區分兩類文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)(ti)(ti)(ti)(ti)(ti)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)不(bu)同(tong)(tong)之處。同(tong)(tong)時(shi),課(ke)后(hou)習題第一(yi)題要求學(xue)(xue)(xue)生(sheng)(sheng)找出(chu)(chu)兩篇(pian)(pian)(pian)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)章語(yu)(yu)言(yan)(yan)風格的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)不(bu)同(tong)(tong),習題的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)設置(zhi)與文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)(ti)(ti)(ti)(ti)(ti)有(you)著緊密的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)聯系(xi)。銘(ming)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)(ti)(ti)(ti)(ti)(ti)這是(shi)初(chu)中(zhong)生(sheng)(sheng)第一(yi)次接(jie)觸,學(xue)(xue)(xue)生(sheng)(sheng)對古文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)(ti)(ti)(ti)(ti)(ti)還缺少認(ren)識(shi)。教(jiao)(jiao)材編(bian)(bian)者(zhe)有(you)意(yi)(yi)讓(rang)學(xue)(xue)(xue)生(sheng)(sheng)學(xue)(xue)(xue)習文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)(ti)(ti)(ti)(ti)(ti)知識(shi),但許多教(jiao)(jiao)師在(zai)(zai)解讀(du)或教(jiao)(jiao)學(xue)(xue)(xue)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)本時(shi),很少考慮到文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)(ti)(ti)(ti)(ti)(ti)因素(su),沒(mei)有(you)把文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)(ti)(ti)(ti)(ti)(ti)和文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)本本身結合(he)(he)起來(lai)。(1)體(ti)(ti)(ti)(ti)(ti)(ti)悟(wu)歌頌意(yi)(yi)味銘(ming)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)(ti)(ti)(ti)(ti)(ti)立(li)意(yi)(yi)高遠(yuan),具有(you)歌功(gong)(gong)(gong)頌德(de)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)作(zuo)(zuo)用(yong)(yong)(yong)。《陋(lou)(lou)室銘(ming)》是(shi)劉(liu)禹錫(xi)歌詠自(zi)(zi)身美好(hao)德(de)行(xing)之作(zuo)(zuo),閱(yue)讀(du)銘(ming)類文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)(ti)(ti)(ti)(ti)(ti)時(shi),首先應該明(ming)確作(zuo)(zuo)者(zhe)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)歌詠自(zi)(zi)勉的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)中(zhong)心(xin)為(wei)何,圍(wei)繞中(zhong)心(xin)展開,才(cai)能(neng)(neng)使(shi)得解讀(du)思(si)路更加(jia)明(ming)了(le)。(2)把握精煉(lian)言(yan)(yan)語(yu)(yu)劉(liu)勰提出(chu)(chu)銘(ming)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)寫作(zuo)(zuo)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)要義在(zai)(zai)于“體(ti)(ti)(ti)(ti)(ti)(ti)貴弘潤(run)(run)”,賈奮然指(zhi)出(chu)(chu),《文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)心(xin)雕龍》中(zhong)“潤(run)(run)”的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)一(yi)大(da)顯著特(te)點(dian)———文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)辭(ci)明(ming)朗。[6]銘(ming)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)最初(chu)源于政治(zhi)(zhi)場合(he)(he),帶有(you)稱述(shu),警戒的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)意(yi)(yi)味,文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)章不(bu)能(neng)(neng)過于冗長,做(zuo)到內容短(duan)小(xiao),重(zhong)點(dian)突出(chu)(chu),語(yu)(yu)辭(ci)精煉(lian),饒(rao)有(you)韻(yun)率(lv)。《陋(lou)(lou)室銘(ming)》全文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)僅81字,內涵雋永,采(cai)用(yong)(yong)(yong)對偶句(ju)式,行(xing)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)對仗工整(zheng),節奏富于變(bian)化,層(ceng)次鮮明(ming),便于銘(ming)記。總的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)來(lai)說(shuo),在(zai)(zai)分析銘(ming)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)(ti)(ti)(ti)(ti)(ti)時(shi),要注重(zhong)結合(he)(he)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)章語(yu)(yu)言(yan)(yan)特(te)點(dian)加(jia)以分析,結合(he)(he)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)(ti)(ti)(ti)(ti)(ti)把握文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)章立(li)意(yi)(yi),不(bu)能(neng)(neng)把文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)(ti)(ti)(ti)(ti)(ti)與教(jiao)(jiao)學(xue)(xue)(xue)內容獨立(li)開來(lai),認(ren)識(shi)到兩者(zhe)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)緊密聯系(xi),才(cai)能(neng)(neng)在(zai)(zai)教(jiao)(jiao)學(xue)(xue)(xue)中(zhong)幫助學(xue)(xue)(xue)生(sheng)(sheng)感悟(wu)不(bu)同(tong)(tong)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)本的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)思(si)想(xiang)內涵。
(三)序
1.序(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)文(wen)(wen)(wen)體特(te)點序(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)這(zhe)(zhe)一文(wen)(wen)(wen)體具(ju)有(you)(you)兩(liang)重特(te)性,一是(shi)(shi)作(zuo)(zuo)(zuo)為(wei)(wei)著(zhu)作(zuo)(zuo)(zuo)典(dian)籍的(de)(de)(de)依(yi)附(fu)而(er)存(cun)在(zai),此時(shi)序(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)與(yu)(yu)文(wen)(wen)(wen)章(zhang)(zhang)正文(wen)(wen)(wen)有(you)(you)緊密的(de)(de)(de)聯系,內容或述篇章(zhang)(zhang)之所(suo)作(zuo)(zuo)(zuo),或言(yan)(yan)(yan)內容之次第(di)。[7]序(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)多(duo)出(chu)現在(zai)論著(zhu)之首(shou),便于(yu)讀者(zhe)從整(zheng)體認識(shi)作(zuo)(zuo)(zuo)品。二(er)是(shi)(shi)作(zuo)(zuo)(zuo)為(wei)(wei)獨立(li)文(wen)(wen)(wen)章(zhang)(zhang)而(er)存(cun)在(zai),如宴會(hui)序(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)、贈(zeng)序(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)。《爾雅》:“序(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)(xu),緒也。”作(zuo)(zuo)(zuo)為(wei)(wei)文(wen)(wen)(wen)章(zhang)(zhang)開頭部(bu)分(fen)的(de)(de)(de)內容,主(zhu)要(yao)是(shi)(shi)針對(dui)整(zheng)本著(zhu)作(zuo)(zuo)(zuo)做簡要(yao)的(de)(de)(de)敘述概說(shuo)(shuo)。部(bu)編(bian)版初中(zhong)語(yu)(yu)文(wen)(wen)(wen)教材(cai)中(zhong)“序(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)”是(shi)(shi)作(zuo)(zuo)(zuo)為(wei)(wei)一種(zhong)應(ying)用文(wen)(wen)(wen)文(wen)(wen)(wen)體而(er)出(chu)現的(de)(de)(de),序(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)文(wen)(wen)(wen)體包(bao)括(kuo)詩序(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)和(he)贈(zeng)序(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)(xu),部(bu)編(bian)版初中(zhong)語(yu)(yu)文(wen)(wen)(wen)教材(cai)中(zhong)的(de)(de)(de)《送東(dong)陽馬生序(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)》即(ji)屬于(yu)贈(zeng)序(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)文(wen)(wen)(wen),作(zuo)(zuo)(zuo)為(wei)(wei)臨(lin)別贈(zeng)言(yan)(yan)(yan),寄以祝愿。從該篇課文(wen)(wen)(wen)的(de)(de)(de)預習引(yin)導來(lai)看,把序(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)分(fen)為(wei)(wei)了(le)書序(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)和(he)贈(zeng)序(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)(xu),并對(dui)贈(zeng)序(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)作(zuo)(zuo)(zuo)了(le)一個(ge)(ge)簡要(yao)的(de)(de)(de)說(shuo)(shuo)明(ming),這(zhe)(zhe)為(wei)(wei)教師的(de)(de)(de)教學提(ti)供了(le)一個(ge)(ge)有(you)(you)效指(zhi)引(yin)。2.序(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)文(wen)(wen)(wen)體解讀關鍵解讀序(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)文(wen)(wen)(wen)要(yao)注(zhu)意分(fen)析文(wen)(wen)(wen)章(zhang)(zhang)的(de)(de)(de)表達方式(shi)。贈(zeng)序(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)文(wen)(wen)(wen)其寫(xie)作(zuo)(zuo)(zuo)對(dui)象和(he)寫(xie)作(zuo)(zuo)(zuo)素材(cai)較為(wei)(wei)固定,所(suo)以創(chuang)(chuang)作(zuo)(zuo)(zuo)者(zhe)在(zai)創(chuang)(chuang)作(zuo)(zuo)(zuo)素材(cai)上(shang)(shang)具(ju)有(you)(you)較少的(de)(de)(de)自(zi)主(zhu)選擇控制權,[8]贈(zeng)序(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)文(wen)(wen)(wen)有(you)(you)多(duo)種(zhong)表現手法,包(bao)括(kuo)敘述、抒(shu)情(qing)(qing)、議論,《送東(dong)陽馬生序(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)》是(shi)(shi)采(cai)用敘事與(yu)(yu)抒(shu)情(qing)(qing)相結合(he)的(de)(de)(de)形式(shi),表達平(ping)(ping)緩,以一位同鄉長(chang)輩的(de)(de)(de)身份(fen)娓娓道來(lai)。勸勉類(lei)贈(zeng)序(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)文(wen)(wen)(wen)內容要(yao)為(wei)(wei)人所(suo)接受,就(jiu)需(xu)要(yao)考慮(lv)思想主(zhu)張的(de)(de)(de)表達方式(shi),贈(zeng)序(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)文(wen)(wen)(wen)在(zai)語(yu)(yu)言(yan)(yan)(yan)風格上(shang)(shang),有(you)(you)的(de)(de)(de)平(ping)(ping)和(he)雍容,含蓄婉轉,有(you)(you)的(de)(de)(de)氣盛言(yan)(yan)(yan)厲,直(zhi)白明(ming)了(le)。[9]《送東(dong)陽馬生序(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)(xu)》大量現身說(shuo)(shuo)法,宋濂回憶自(zi)己(ji)求學種(zhong)種(zhong),言(yan)(yan)(yan)語(yu)(yu)間體現出(chu)一股親切之感打破創(chuang)(chuang)作(zuo)(zuo)(zuo)主(zhu)體與(yu)(yu)寫(xie)作(zuo)(zuo)(zuo)對(dui)象的(de)(de)(de)隔膜(mo)。
(四)表
1.表(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)特點表(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)屬(shu)于(yu)應(ying)用文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti),隸屬(shu)于(yu)公文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)一(yi)類(lei)。《文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)心(xin)雕(diao)龍(long)》中(zhong)云:“表(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)以(yi)(yi)陳情(qing)(qing)”。表(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)是(shi)(shi)古(gu)代(dai)(dai)臣(chen)(chen)(chen)子(zi)與(yu)帝王(wang)溝(gou)通的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)憑借,其(qi)作(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)用在(zai)(zai)于(yu)表(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)達辭(ci)讓、謝恩、陳請。公文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)式在(zai)(zai)秦(qin)漢(han)得(de)以(yi)(yi)確立,以(yi)(yi)制、詔(zhao)、策(ce)、戒為(wei)(wei)下行的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)指令性公文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen),稱為(wei)(wei)御(yu)旨,以(yi)(yi)章、表(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)、奏、議為(wei)(wei)上(shang)(shang)行文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen),表(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)發展到(dao)東漢(han)時(shi)期(qi),內容(rong)(rong)更加(jia)完(wan)善,語(yu)詞(ci)更加(jia)精煉,情(qing)(qing)致(zhi)更加(jia)深(shen)厚,文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)采(cai)斐然,成(cheng)為(wei)(wei)應(ying)用文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)一(yi)大亮(liang)點,直言(yan)(yan)(yan)(yan)其(qi)事,訴說(shuo)心(xin)曲(qu)。[9]2.表(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)解(jie)(jie)讀關鍵(jian)(1)抓住關鍵(jian)詞(ci)部編版初(chu)中(zhong)語(yu)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)九年級(ji)(ji)下冊的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)《出(chu)師(shi)表(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)》即屬(shu)于(yu)此類(lei)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti),解(jie)(jie)讀文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)本(ben)時(shi)要(yao)注意(yi)抓住表(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)特點,表(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)是(shi)(shi)古(gu)代(dai)(dai)封建等級(ji)(ji)制度(du)(du)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)產物,《出(chu)師(shi)表(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)》是(shi)(shi)一(yi)篇進(jin)諫之(zhi)(zhi)詞(ci),諸(zhu)葛亮(liang)于(yu)公元227年北(bei)上(shang)(shang)伐魏(wei)前(qian)所(suo)作(zuo)(zuo)(zuo)(zuo),其(qi)目(mu)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)在(zai)(zai)于(yu)告訴劉禪為(wei)(wei)君之(zhi)(zhi)道。表(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)屬(shu)于(yu)公文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)中(zhong)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)上(shang)(shang)行文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen),是(shi)(shi)下級(ji)(ji)向(xiang)上(shang)(shang)級(ji)(ji)納(na)(na)言(yan)(yan)(yan)(yan)時(shi)運用的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti),《出(chu)師(shi)表(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)》開古(gu)代(dai)(dai)公文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)一(yi)代(dai)(dai)新(xin)風。[10]天子(zi)為(wei)(wei)尊(zun),臣(chen)(chen)(chen)子(zi)為(wei)(wei)卑(bei),古(gu)代(dai)(dai)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)等級(ji)(ji)制度(du)(du)嚴(yan)明(ming)。《出(chu)師(shi)表(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)》全篇中(zhong),“先(xian)帝”出(chu)現了(le)13次,“陛下”出(chu)現了(le)7次,“臣(chen)(chen)(chen)”字出(chu)現了(le)13次。除此之(zhi)(zhi)外還有(you)(you)許多(duo)謙辭(ci),例如(ru)“愚(yu)”“猥”“駑鈍”等。全篇語(yu)言(yan)(yan)(yan)(yan)恭敬,言(yan)(yan)(yan)(yan)語(yu)表(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)達合乎身(shen)(shen)份,沒有(you)(you)能(neng)臣(chen)(chen)(chen)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)桀驁(ao),唯有(you)(you)臣(chen)(chen)(chen)下的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)謙卑(bei),嚴(yan)守(shou)君臣(chen)(chen)(chen)之(zhi)(zhi)禮,盡(jin)人臣(chen)(chen)(chen)之(zhi)(zhi)責。(2)注意(yi)陳情(qing)(qing)方(fang)式表(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)具有(you)(you)言(yan)(yan)(yan)(yan)說(shuo)功能(neng),寫(xie)作(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)者(zhe)能(neng)利用表(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)向(xiang)上(shang)(shang)級(ji)(ji)表(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)明(ming)自己的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)態度(du)(du),納(na)(na)言(yan)(yan)(yan)(yan)獻(xian)(xian)(xian)策(ce)。《出(chu)師(shi)表(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)》屬(shu)于(yu)上(shang)(shang)行文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen),從內容(rong)(rong)上(shang)(shang)看,諸(zhu)葛亮(liang)嚴(yan)守(shou)君臣(chen)(chen)(chen)之(zhi)(zhi)禮,陳情(qing)(qing)態度(du)(du)恭謙。陸游曾對《出(chu)師(shi)表(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)》大為(wei)(wei)贊嘆(tan):“出(chu)師(shi)一(yi)表(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)真名(ming)世,千載誰堪伯仲間。”《出(chu)師(shi)表(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)》價(jia)值深(shen)厚,是(shi)(shi)為(wei)(wei)進(jin)言(yan)(yan)(yan)(yan)獻(xian)(xian)(xian)策(ce)之(zhi)(zhi)詞(ci)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)典范。諸(zhu)葛亮(liang)進(jin)言(yan)(yan)(yan)(yan)獻(xian)(xian)(xian)策(ce)不以(yi)(yi)長者(zhe)自居,而是(shi)(shi)以(yi)(yi)臣(chen)(chen)(chen)子(zi)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)身(shen)(shen)份向(xiang)君王(wang)納(na)(na)諫,尊(zun)重君主身(shen)(shen)份,表(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)明(ming)忠(zhong)心(xin),再予以(yi)(yi)規(gui)勸(quan)(quan),曉之(zhi)(zhi)以(yi)(yi)情(qing)(qing)、動之(zhi)(zhi)以(yi)(yi)理(li)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)方(fang)式讓上(shang)(shang)位者(zhe)更易(yi)于(yu)接(jie)受,使得(de)勸(quan)(quan)諫效果達到(dao)最佳(jia)。分(fen)析(xi)表(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)(biao)類(lei)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)言(yan)(yan)(yan)(yan)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)應(ying)該(gai)把握情(qing)(qing)感脈絡,分(fen)析(xi)其(qi)語(yu)言(yan)(yan)(yan)(yan)構成(cheng),言(yan)(yan)(yan)(yan)辭(ci)得(de)體(ti),曉之(zhi)(zhi)以(yi)(yi)情(qing)(qing),動之(zhi)(zhi)以(yi)(yi)理(li)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)行文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)特點,這是(shi)(shi)教(jiao)師(shi)解(jie)(jie)讀文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)本(ben)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)關鍵(jian)所(suo)在(zai)(zai)。[11]教(jiao)學(xue)依賴(lai)于(yu)教(jiao)師(shi)對文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)本(ben)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)理(li)解(jie)(jie),語(yu)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)課要(yao)上(shang)(shang)得(de)生動有(you)(you)趣(qu),與(yu)教(jiao)師(shi)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)本(ben)解(jie)(jie)讀的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)能(neng)力有(you)(you)很大的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)關聯(lian),墨守(shou)成(cheng)規(gui),循規(gui)蹈矩的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)課堂(tang)教(jiao)學(xue)難(nan)以(yi)(yi)吸(xi)引學(xue)生的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)興趣(qu),文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)本(ben)解(jie)(jie)讀要(yao)煥發新(xin)意(yi),需要(yao)教(jiao)師(shi)勇于(yu)突(tu)破(po)。文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)言(yan)(yan)(yan)(yan)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)是(shi)(shi)創作(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)主體(ti)基于(yu)現實考(kao)慮所(suo)作(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)選擇,不同文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti),其(qi)用途不同,在(zai)(zai)解(jie)(jie)讀應(ying)用文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)過程中(zhong),在(zai)(zai)明(ming)確文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)特征的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)前(qian)提下,才能(neng)更好地根(gen)據文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)對不同文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)本(ben)進(jin)行歸納(na)(na)分(fen)析(xi),從作(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)者(zhe)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)寫(xie)作(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)意(yi)圖和文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)本(ben)創作(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)核心(xin)入手(shou),以(yi)(yi)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)體(ti)為(wei)(wei)切入點,以(yi)(yi)字詞(ci)句章法(fa)為(wei)(wei)延伸,化(hua)散為(wei)(wei)整,既(ji)能(neng)深(shen)入了(le)解(jie)(jie)了(le)傳(chuan)統(tong)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)化(hua)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)內涵,傳(chuan)承文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)化(hua),又能(neng)使得(de)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)本(ben)解(jie)(jie)讀的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)內容(rong)(rong)更具條理(li)化(hua)和系(xi)統(tong)性,使得(de)教(jiao)學(xue)內容(rong)(rong)更為(wei)(wei)深(shen)刻。
作者:程周密